Een personage van vlees en bloed creëren, hoe doe je dat? In mijn vorige blog las je al waarom realistische personages onmisbaar zijn voor een verhaal dat meeslepend en geloofwaardig is. Maar het bedenken en uitwerken daarvan, is zo makkelijk nog niet. Gelukkig heb ik een helder stappenplan voor je met waardevolle tips, waarmee jij de karakters in jouw verhaal moeiteloos tot leven tovert.
Stap 1: Observeer jouw omgeving
Een realistisch personage popt niet ineens kant-en-klaar in je hoofd op.
Open daarom eens bewust jouw ogen en oren voor alles wat er om jou heen plaatsvindt. Bijvoorbeeld op een terras of in de trein. Neem alle details in je op en/of noteer ze ter plekke in een notitieboekje. Kijk naar wat mensen doen en zeggen en naar hoe ze zich daarbij bewegen. Wat valt je op aan de kledingstijl? Aan de lichaamshouding? Wat straalt iemand uit en waar zie je dat aan? Waar ligt zijn focus en waar heeft hij juist geen aandacht voor? Wat voor emotie hoor je in de stem? Welk woordgebruik? Als je bewust kijkt en luistert, gaat er een wereld vol inspiratie voor je open.
Stap 2: Kies een inspiratiebron en leg de basis
Op basis van bovenstaande oefening (en eventueel een al bestaand idee voor een verhaallijn) kun je uiteindelijk bedenken wat voor karakter jou het meest trekt voor bijvoorbeeld het hoofdpersonage. Neem hier even de tijd voor. Maak eerst je hoofd leeg en kijk vervolgens wat er als vanzelf in je opborrelt. Verwacht hierbij niet dat het direct leidt tot hét perfecte karakter: de vorming daarvan heeft tijd nodig. Zelfs een stereotype karakter kan uiteindelijk een goede basis blijken voor een diepgaander personage. Stop daarom niet als je het gevoel hebt alleen maar op clichéfiguren te komen. Je kunt later altijd nog van koers wisselen.
Vragen die je jezelf als eerste kunt stellen over het nieuwe personage, zijn:
- Is het een man of een vrouw?
- Welke leeftijd heeft hij(/zij)?
- Hoe, waar en met wie woont hij?
- Hoe zouden zijn vrienden of familieleden hem omschrijven in drie kernwoorden?
GOUDEN TIP #3
Je bent misschien geneigd om het personage al in dit stadium een naam te willen geven. Toch kun je hier beter mee wachten totdat jij hem zelf 100% ‘kent’. Pas dan weet je zeker dat de naam écht bij het karakter past en dat hij bijdraagt in plaats van afdoet aan de geloofwaardigheid ervan.
Gouden tip 1 & 2 gemist? Lees ze hier terug!
Stap 3: Maak een profielschets
Het kan veel helpen om voor jezelf een soort profielschets van het personage op te maken (niet letterlijk zoals in bovenstaande afbeelding, maar dat mag natuurlijk wel). Ook hierbij kan het fijn zijn om een lijst met vragen te bedenken en deze te beantwoorden. Behalve de vragen uit stap 2, kun je je bijvoorbeeld afvragen:
- Wat voor beroep heeft hij/zij (gehad)?
- Is hij introvert of extravert?
- Hoe is zijn relatie tot familie/vrienden/collega’s/buren, …?
- Wat zijn zijn zwakke punten?
- Wat zijn zijn sterke punten?
Houd het bij kernwoorden of schrijf alle details uit, net wat jij fijn vindt. Zolang je je door het beantwoorden van deze vragen maar een goed beeld kunt vormen van het basiskarakter van jouw personage. Voor een goed overzicht kun je ook een mindmap uittekenen (zie de afbeelding bij Stap 4 van mijn eerdere blog Een boek schrijven, hoe begin je?).
Stap 4: Vertaal naar alledaagse situaties
Als je een redelijke lijst met karaktereigenschappen hebt verzameld, beschrijf je vervolgens punt voor punt hoe deze naar voren komen in alledaagse situaties. Zoals ik al in een vorige blog schreef is het toepassen van show, don’t tell heel belangrijk. Deze beschrijving kun je dan ook meteen als inspiratiebron gebruiken voor mogelijke scènes!
- Hoe uit het zich dat het personage introvert of extravert is? Bijvoorbeeld in de supermarkt, op zijn werk, op een feestje?
- In welke situaties en hoe komen zijn zwakke eigenschappen naar voren?
- In welke situaties en hoe komen zijn sterke eigenschappen naar voren?
- Hoe verloopt de communicatie tussen het personage en zijn omgeving meestal? (Kortaf, hartelijk, ongemakkelijk, rechtdoorzee, voorzichtig …)
Stap 5: Van innerlijk conflict naar overwinning
Zoals ik al schreef in mijn vorige blog (‘De kracht van een realistisch personage’), hangt of staat de geloofwaardigheid van jouw karakter – en bovendien de spanning in het verhaal – bij een (innerlijk) conflict. Zoals ieder mens van vlees en bloed, is een realistisch personage niet eentonig, maar bestaat hij uit meerdere lagen. En dan vooral: tegenstrijdige eigenschappen. Karaktertrekken waarmee hij zichzelf en zijn eigen dromen in de weg zit, en/of waarmee hij geconfronteerd wordt tijdens zijn ‘missie’ in het verhaal. (Let op: vermijdt het Fisherman’s friend-effect!)
Bedenk je welke droom jouw karakter najaagt en wat hem hierbij (vanuit zichzelf of vanuit de omgeving) in de weg kan staan. Zo ontstaat ook de rode draad van jouw verhaallijn.
- Wat wil hij graag bereiken? Wat is zijn intrinsieke motivatie hiervoor?
- Met welke innerlijke conflicten heeft hij te maken? (Denk aan irrationele angstbeelden, ervaringen in het verleden die hem gevormd hebben, een bepaald zelfbeeld, bepaalde overtuigingen, et cetera.)
- Wat en hoe kunnen deze conflicten zijn dromen en doelen in de weg staan?
- Hoe komt dit tot uiting in het verhaal?
- Wat moet hij doen om toch tot een overwinning te komen?
GOUDEN TIP #4
Gebruik jezelf als inspiratiebron, vooral als het gaat om angsten en verlangens. De loterij winnen is iets dat iedereen wel zou willen, maar vrijwel onhaalbaar is. Het kan al snel ongeloofwaardig zijn als jouw personage dit als (enige) hoofddoel heeft. Focus je in plaats daarvan vooral op persoonlijke overwinningen. Bijvoorbeeld: ondanks faalangst en een laag zelfbeeld, jezelf na wikken en wegen tóch de spotlights in schoppen.
Ken jouw personage van top tot teen en hij wordt vanzelf van vlees en bloed. En: het schrijft een stuk makkelijker!
Je hoeft niet alles uit de profielschets (die je trouwens ook op bijpersonen kunt toepassen) letterlijk in het boek te verwerken. Het gaat erom dat jij jouw personage leert kennen. Hoe beter jij hem kent, hoe voelbaarder dit is voor de lezer. En hoe realistischer jouw personage aandoet, hoe beter jouw lezer zich met hem kan identificeren.
Heb je eenmaal een goed, gedetailleerd beeld van jouw personage? Dan kun je de verhaallijn verder gaan uitwerken. En omdat het personage in jouw fantasie al springlevend is, zul je zien dat het schrijven je veel gemakkelijker afgaat!
Heb jij al eens een profielschets van een personage gemaakt? Of ga je er na het lezen van dit artikel mee aan de slag? Laat het weten in een reactie!
Wil jij weten wat ik als tekstschrijver voor jou kan betekenen? Bijvoorbeeld met een analyse van jouw manuscript? Neem vrijblijvend contact op en je ontvangt binnen 48 uur een reactie.
Piya Huisman
Tekstbureau Pluym
Nooit meer een blog missen? Schrijf je hier in voor de nieuwsbrief!
Van clichéfiguur naar realistisch personage (+ gouden tips!)
Een clichéfiguur doet af aan de geloofwaardigheid en meeslependheid van een verhaal. Voordat ik je uitleg hoe je stap voor stap tot een boeiend en
Zintuiglijk schrijven: waarom en hoe?
Zintuiglijk schrijven is dé manier om iemand niet alleen jouw verhaal te laten lezen, maar het volledig te laten beléven. Het is een kunst, maar
Een boek schrijven. Hoe begin je?
Je droomt ervan om een boek te schrijven. Misschien spookt er zelfs al een tijdje een verhaallijn door je hoofd. Maar het echte schrijven is
